به چه علت یائسگی زودرس در خانم ها اتفاق می افتد؟
گاهی ممکن است بعضی از بانوان دچار یائسگی زودرس شوند. یائسگی زودرس از کار افتادن تخمدان کمتر از سن ۴۰ سالگی می باشد که در ۱ درصد از خانم ها رخ می دهد و معمولا هم به طور خود به خود و بدون علت رخ می دهد. یائسگی به دلیل افزایش هورمون FSH در مغز ایجاد می شود که در این حالت تخمدان شروع به کم کار کردن می کند تا زمانی که از کار بیفتد اما محور هیپوفیز هیپوتالاموس تخمدان که تخمدان را کنترل می کند سالم می باشد بنابراین وقتی می بیند تخمدان کار نمی کند میزان هورمون FSH در مغز بالا می رود و علامتی است که نشانه می دهد بیمار به سمت یائسگی می رود و در این حالت قاعدگی می تواند به طور نامنظم اتفاق بیفتد. متوسط سن برای یائسگی طبیعی ۵۱ سال است. گاهی یائسگی به دلیل بیماری ها، عوامل ژنتیکی یا جراحی زودتر اتفاق می افتد.
چه چیزی باعث یائسگی زودرس می شود؟
همانطور که قبلا ذکر شد، یائسگی قبل از ۴۰ سالگی به عنوان یائسگی زودرس یا زودرس در نظر گرفته می شود. یکی از دلایل پزشکی یائسگی زودرس، نارسایی زودرس تخمدان است. از نظر پزشکی، نارسایی زودرس تخمدان با یائسگی زودرس یکسان نیست. در نارسایی زودرس تخمدان، تخمدان ها قبل از ۴۰ سالگی عملکرد طبیعی خود را متوقف می کنند.
- زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان ممکن است گاهاً دوره های قاعدگی داشته باشند، اما معمولاً ناباروری را تجربه می کنند. نارسایی زودرس تخمدان معمولاً با نارسایی اولیه تخمدان همراه است. نارسایی زودرس تخمدان معمولاً با علائم یائسگی زودرس همراه است.
- یائسگی زودرس همچنین می تواند ناشی از درمان سرطان یا سایر شرایطی باشد که شامل شیمی درمانی و یا پرتودرمانی لگن می شود. این درمان ها می تواند به تخمدان ها آسیب برساند و منجر به نارسایی تخمدان شود.
- جراحی برای برداشتن تخمدان ها، چه برای شرایط خوش خیم یا بدخیم، در صورت برداشتن هر دو تخمدان، منجر به یائسگی زودرس می شود..
- سایر علل نادر که ممکن است منجر به یائسگی زودرس شود شامل داروها، بیماری های مزمن، تومورهای هیپوفیز و هیپوتالاموس، اختلالات روانپزشکی و سایر شرایط نسبتاً نادر یا نامشخص است.
فاکتورهای خطر برای یائسگی زودرس
نارسایی زودرس تخمدان از هر ۱۰۰۰ زن ۱۵ تا ۲۹ ساله و حدود ۱ نفر از هر ۱۰۰ زن ۳۰ تا ۳۹ ساله را تحت تاثیر قرار می دهد. می تواند به عوامل ژنتیکی (ارثی)، بیماری هایی مانند بیماری های خودایمنی، بیماری تیروئید، ویروسی مرتبط باشد. عفونت، اختلالات هورمونی و اختلالات خوردن. خطر نارسایی زودرس تخمدان در زنانی که خویشاوندان مبتلا به این عارضه دارند افزایش می یابد. زنانی که در معرض خطر یائسگی ناشی از جراحی یا درمان هستند، کسانی هستند که تحت درمان سرطان یا سایر شرایطی هستند که نیاز به برداشتن اندام های زنانه با جراحی دارند.
علائم و نشانه های یائسگی زودرس
این علائم شامل قبل از یائسگی و در دوران آن است که شامل:
علائم قبل از یائسگی
نامنظمی قاعدگی (قاعدگی نامنظم) یک علامت رایج است که زنان ممکن است در دوران پیش از یائسگی تجربه کنند.
علائم یائسگی زودرس مشابه علائم یائسگی معمولی است. آنها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- نوسانات خلقی
- خشکی واژن
- تغییرات در شناخت و حافظه
- گرگرفتگی
- کاهش میل به رابطه جنسی
- اختلالات خواب
- افزایش وزن
- عرق شبانه
- درد واژن در حین مقاربت
قاعدگی های نامنظم معمولاً قبل از یائسگی اتفاق می افتد و می تواند سال ها قبل از پایان قاعدگی شروع شود.
علائم دوران یائسگی
علائم یائسگی را می توان به عنوان مشکلات فیزیکی، اختلالات عاطفی یا مشکلات مرتبط با عملکرد جنسی درک کرد.
علائم فیزیکی یائسگی عبارتند از:
- گرگرفتگی
- عرق شبانه
- مشکل در خوابیدن
- سردرد
- افزایش تنوع چرخه قاعدگی، از جمله پریودهای نامنظم و از دست رفته
- کاهش تراکم استخوان به طور بالقوه منجر به پوکی استخوان و شکستگی می شود.
درمان هایی برای تسکین علائم و نشانه ها
هیچ درمانی وجود ندارد که بتواند یائسگی زودرس را معکوس یا از آن جلوگیری کند. با این حال، زنانی که به یائسگی رسیده اند، گزینه های درمانی دارند که می تواند به کنترل علائم ناخوشایند کمک کند.
انواع درمان برای تسکین علائم
- هورمون درمانی: هورمون درمانی HT یا استروژن درمانی، ET به اشکال مختلف از جمله قرص، چسب، اسپری ترانس درمال، یا ژل یا کرم موجود است. درمان های موضعی هورمونی نیز برای استفاده داخل واژینال موجود است. HT/ET موثرترین راه برای کنترل علائمی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن است. از آنجایی که HT/ET با خطرات سلامتی خاصی (حمله قلبی، سکته مغزی و سرطان سینه) مرتبط است، کارشناسان توصیه می کنند از کمترین دوز موثر هورمون درمانی برای کوتاه ترین مدت زمان لازم برای کنترل علائم استفاده شود.
- قرص های ضد بارداری خوراکی نوعی HT هستند که گاهی برای کمک به تسکین علائم یائسگی استفاده می شود.
- داروهای ضد افسردگی: مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و داروهای مرتبط نشان داده شده است که در کنترل علائم گرگرفتگی در ۶۰ درصد از زنان موثر هستند.
- ژل ها، کرم ها و روان کننده های واژن غیر هورمونی می توانند از علائم خشکی واژن جلوگیری کنند.
- فناوری های کمک باروری: در موارد منتخب، بارداری ممکن است با استفاده از تخمک های اهدایی در زنان مبتلا به یائسگی زودرس انجام شود.
عوارض یائسگی زودرس
زنان مبتلا به یائسگی زودرس در صورت تمایل به بارداری با چالش های ناباروری مواجه می شوند. این می تواند با احساس ناراحتی عاطفی و افسردگی همراه باشد. همچنین خطر ابتلا به پوکی استخوان در زنان با سطح استروژن پایین افزایش می یابد. زنان مبتلا به یائسگی زودرس دوره زمانی طولانی تری از زندگی خود با کاهش تولید استروژن دارند و این به نوبه خود خطر ابتلا به تراکم استخوان پایین را افزایش می دهد. این خطر ممکن است با مصرف مکمل های کلسیم و ویتامین D، مصرف مقدار زیادی کلسیم در رژیم غذایی و انجام ورزش های تحمل وزن جبران شود.
- چین و چروک های پوست
- اختلالات در خواب
- کاهش میزان حافظه
- اختلالات ادراری
- احساس گرگرفتگی
- پوکی استخوان
- کاهش میل جنسی
- سردردهای شدید
- درد مفاصل
پیشگیری از یائسگی زودرس
راهکارهایی وجود دارد که می تواند باعث پیشگیری از یائسگی زودرس شوند زیرا بسیاری از دلایل یائسگی زودرس به خود فرد برمی گردد.
- برای جلوگیری از یائسگی زودرس ورزش، تغذیه سالم و دوری از استرس حائز اهمیت می باشد.
- ضروری است از خوردن غذاهای پرچرب و نوشابه و فست فود به میزان زیاد خودداری شود.
- مصرف روزانه سبزیجات و میوه های تازه
- مصرف ویتامین D و کلسیم به میزان لازم هم می تواند تا حد زیادی از ابتلا به یائسگی زودرس جلوگیری کند.
دلایل یائسگی زودرس
- استفاده از دارو و آمپول های قطع پریود در سنین بلوغ به منظور تمایل والدین برای افزایش قد فرزندان می تواند باعث یائسگی زودرس در سنین پایین شود.
- اختلالات هورمونی باعث چاقی بالا تنه، جوش صورت، رشد موهای زائد در زیر چانه و ریزش شدید مو می شود که می تواند باعث ایجاد کیست های تخمدان شود و دستکاری تخمدان به دلیل وجود این کیست ها می تواند باعث شود که ذخیره تخمدان کاهش یابد و به دلیل پایین آمدن ذخیره تخمدان عوارض یائسگی زودرس در افراد حتی خانم های جوان قابل مشاهده می باشد.
- مصرف خودسرانه و زیاد خانم ها برای تحریک تخمک گذاری به منظور بارداری هم می تواند باعث یائسگی زودرس شود زیرا در این حالت تعداد زیادی تخمک آزاد می شود که با مرور زمان تخمدان از وجود تخمک خالی می شود و آنتی مولرین پایین می آید و می تواند منجر به یائسگی زودرس شود. بنابراین لازم است افراد در سنین پایین صبور باشند و از مصرف داروهای تحریک تخمک گذاری به میزان زیاد و خودسرانه خودداری کنند.
- دلایل ژنتیکی و ارثی هم می تواند تا حدی در سن یائسگی تاثیر گذار باشند.
آیا باردار نشدن دلیلی بر یائسگی زودرس می باشد؟
ناباروری در زنان نمی تواند قطعا به دلیل یائسگی زودرس باشد و لازم است آزمایشات لازم از بیمار گرفته شود.
برای افزایش شانس باروری بهتر است ازدواج در سن مناسب اتفاق بیفتد زیرا با افزایش سن هر ماه تخمدان، تخمک های خود را از دست می دهد و کاملا مشخص است در سنین بالای ۴۰ سالگی شانس باروری بسیار کاهش می یابد.
نتیجه گیری
پیش آگهی برای زنان مبتلا به یائسگی زودرس با شرایط و علت این بیماری مرتبط است. اگر یائسگی زودرس به دلیل جراحی یا درمان سرطان رخ دهد، پیش آگهی به دلایل زمینه ای این درمان ها مربوط می شود. همانطور که در بالا ذکر شد، زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان به دلایل نامشخص ممکن است در معرض افزایش خطر پوکی استخوان باشند. این زنان همچنین ممکن است در سنین بالاتر مستعد ابتلا به بیماری های قلبی عروقی باشند، اگرچه این خطر به طور کامل مورد مطالعه قرار نگرفته است.
با سلام. من آندومتریوز شدید دارم و آمپول گوسرلین دکتر برام تجویز کردن که تزریق کردم و بعد از سه هفته خونریزی و لکه بینی دارم. علت چی می‌تونه باشه. ۴۱ سال دارم. با تشکر
سلام وقت بخیر
از عوارض آمپول های گوسرلین لکه بینی می باشد و در دراز مدت متوقف می شود. البته بستگی به شدت بیماری دارد و بهتر است که با پزشکی که در جریان کامل بیماری شما هست مشورت کنید.