بی اختیاری ادرار، درمان قطعی بی اختیاری ادرار در زنان
بی‌اختیاری ادرار به عدم توانایی در کنترل دفع ادرار گفته می‌شود که می‌تواند به صورت نشتی ناخواسته ادرار رخ دهد. این مشکل ممکن است به دلایل مختلفی از جمله ضعف عضلات کف لگن، عفونت‌های مجاری ادراری، اختلالات عصبی، آسیب‌های جسمی، بارداری، زایمان، یا افزایش سن ایجاد شود.
بی‌اختیاری ادرار به چند نوع مختلف تقسیم می‌شود، از جمله بی‌اختیاری فشاری (در اثر سرفه، عطسه یا خنده)، بی‌اختیاری فوریتی (نیاز ناگهانی و شدید به دفع ادرار)، و بی‌اختیاری مختلط (ترکیبی از این دو). درمان آن ممکن است شامل تغییرات سبک زندگی، تمرینات کف لگن، دارو، یا در موارد شدید، جراحی باشد.
در ادامه به بررسی علل و درمان بی اختیاری ادرار می پردازیم.
دلایل بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار می تواند در افراد مختلف با جنسیت، سن و دلایل متنوعی رخ دهد. هر چیزی که باعث شود فرد کنترل تخلیه مثانه را از دست بدهد باعث بی اختیاری ادرار است.
بی اختیاری ادرار ممکن است بر اثر یکی از موارد زیر ایجاد شود:
- فشار های شکمی ناشی از سرفه و عطسه های خیلی محکم یا بلند کردن وزنه و بارهای سنگین.
- در شرایطی که بیمار به دلیل عفونت های ادراری دچار تکرر ادرار است.
- ابتلا به بیماری های نقص عصبی یا عضلانی بر اثر کهولت سن.
- بی اختیاری ادرار به دلیل نقص های فیزیکی یا ذهنی
در برخی شرایط بی اختیاری ادرار در بیمار ناشی از تجمع چندین دلیل است.
در مجموع می توان گفت بی اختیاری ادرار بر اثر زایمان های طبیعی و آسیب به عضلات، ضعف عضلات کف لگن، چاقی مفرط، آسیب های مغزی مانند؛ سکته مغزی و… و تمرینات ورزشی سنگین ایجاد می شود.
انواع بی اختیاری ادرار
بی‌اختیاری ادرار به چند نوع مختلف تقسیم می‌شود که هرکدام ویژگی‌ها و علل متفاوتی دارند. در زیر انواع بی‌اختیاری ادرار توضیح داده شده است:
- بی‌اختیاری فشاری (Stress Incontinence):
این نوع زمانی رخ می‌دهد که فشار ناگهانی بر مثانه وارد شود، مانند هنگام سرفه، عطسه، خنده، بلند کردن اشیاء سنگین یا ورزش. معمولاً به دلیل ضعف عضلات کف لگن یا اسفنکتر ادرار ایجاد می‌شود. - بی‌اختیاری فوریتی (Urge Incontinence):
در این حالت فرد ناگهان و به شدت نیاز به دفع ادرار پیدا می‌کند و ممکن است پیش از رسیدن به سرویس بهداشتی دچار نشت ادرار شود. این نوع معمولاً به دلیل مثانه بیش‌فعال (Overactive Bladder) یا اختلالات عصبی ایجاد می‌شود. - بی‌اختیاری مختلط (Mixed Incontinence):
این نوع ترکیبی از بی‌اختیاری فشاری و فوریتی است و علائم هر دو را به همراه دارد. - بی‌اختیاری عملکردی (Functional Incontinence):
در این حالت فرد به دلایلی غیر از مشکلات مثانه، مانند محدودیت‌های حرکتی، ناتوانی شناختی یا عدم دسترسی به سرویس بهداشتی، قادر به کنترل ادرار نیست. - بی‌اختیاری سرریز (Overflow Incontinence):
زمانی رخ می‌دهد که مثانه به طور کامل تخلیه نمی‌شود و ادرار به تدریج نشت می‌کند. این مشکل معمولاً به دلیل انسداد یا ضعف عضلات مثانه ایجاد می‌شود. - بی‌اختیاری موقت (Transient Incontinence):
این نوع به طور موقت و به دلیل عوامل گذرا مانند عفونت‌های مجاری ادراری، مصرف برخی داروها یا یبوست رخ می‌دهد.
هر نوع بی‌اختیاری نیاز به تشخیص دقیق و درمان متناسب با علت دارد.
چه عاملی موجب بی اختیاری ادرار می شود؟
مثانه یک اندام تو خالی است، شبیه یک بالون و برای نگه داشتن ادراری که بدن تولید می کند منبسط می شود. اعصاب این ناحیه می گویند که مثانه شما پر است و ماهیچه های مثانه کمک می کنند تا فرد ادرار را ذخیره و نگه دارد تا زمانی که آماده رهاسازی آن شود.بیماری ها می توانند به اعصاب، ماهیچه ها و سایر سیستم هایی که به کنترل جریان ادرار کمک می کنند آسیب برسانند.
بی اختیاری چگونه درمان می شود؟
درمان بی‌اختیاری ادرار به نوع، شدت و علت آن بستگی دارد و ممکن است ترکیبی از روش‌های زیر استفاده شود:
۱٫ تغییرات در سبک زندگی:
- مصرف مایعات: تنظیم مقدار و زمان مصرف مایعات برای کاهش فشار بر مثانه.
- پرهیز از عوامل تحریک‌کننده: کاهش مصرف کافئین، الکل و غذاهای اسیدی که مثانه را تحریک می‌کنند.
- مدیریت وزن: کاهش وزن برای کاهش فشار بر مثانه و عضلات کف لگن.
- کنترل یبوست: استفاده از رژیم غذایی غنی از فیبر برای جلوگیری از فشار اضافی بر مثانه.
۲٫ تمرینات تقویتی:
- تمرینات کگل: تمریناتی برای تقویت عضلات کف لگن که به بهبود کنترل مثانه کمک می‌کند.
- بازآموزی مثانه: ایجاد برنامه زمانی مشخص برای تخلیه مثانه به منظور بهبود کنترل.
۳٫ دارودرمانی:
- داروهای آرام‌بخش برای مثانه بیش‌فعال (مانند آنتی‌کولینرژیک‌ها).
- داروهای تقویت‌کننده عضلات کف لگن یا کاهش‌دهنده التهاب.
- در برخی موارد، هورمون‌درمانی موضعی با استروژن برای زنان پس از یائسگی.
۴٫ تجهیزات کمکی:
- پدهای جاذب یا کاتترها: برای مدیریت علائم بی‌اختیاری.
- وسایل حمایتی واژینال: مانند پساری برای زنان با افتادگی اندام‌های لگنی.
۵٫ روش‌های غیرجراحی:
- تحریک الکتریکی: تقویت عضلات کف لگن و اعصاب کنترل‌کننده مثانه.
- تزریق بوتاکس: در عضلات مثانه برای کاهش اسپاسم‌ها در موارد مثانه بیش‌فعال.
- مواد حجیم‌کننده: تزریق موادی در نزدیکی اسفنکتر ادراری برای تقویت عملکرد آن.
۶٫ جراحی:
در موارد شدید یا مقاوم به درمان، جراحی ممکن است لازم باشد:
- جراحی اسلینگ (Sling): قرار دادن نوار حمایتی زیر مجرای ادرار برای تقویت آن.
- اصلاح افتادگی لگن: برای رفع مشکلات ساختاری.
- جراحی‌های مثانه یا مجرای ادرار: مانند روش‌های بازسازی یا بزرگ‌کردن مثانه.
- اسفنکتر مصنوعی: در موارد خاص.
۷٫ درمان‌های روان‌شناختی:
اگر بی‌اختیاری به مشکلات روانی مانند اضطراب یا استرس مرتبط باشد، مشاوره یا روش‌های مدیریت استرس ممکن است مفید باشند.
مشاوره با پزشک یا اورولوژیست برای تشخیص دقیق و انتخاب بهترین روش درمانی ضروری است.
بی اختیاری ادرار چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر مشکلی در کنترل مثانه دارید حتما باید با پزشک خود صحبت کنید. آنها با شما همکاری خواهند کرد تا دلیل آن را بیابند. آنها ممکن است به شما توصیه کنند که برخی از جزئیات را یادداشت کنید، از جمله زمان ادرار کردن، تعداد دفعات ادرار کردن و میزان ترشح مایعات.پزشک شما ممکن است درخواست انجام آزمایش های زیر را نیز به شما بدهد:
- آزمایش بر روی نمونه ادرار شما برای بررسی عفونت یا سایر مشکلات.
- آزمایشی که در آن وقتی مثانه پر است تا جایی که می توانید سرفه کنید.
- تست هایی برای اندازه گیری فشار در مثانه شما.
- آزمایش هایی برای اندازه گیری میزان جریان ادرار شما.
- یک سونوگرافی این از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از مثانه و سایر قسمت های بدن که ادرار را کنترل می کنند استفاده می کند.
- آزمایش سیستوسکوپی که این آزمایش از یک لوله کوچک و روشن برای بررسی داخل مثانه استفاده می کند.
- عکسبرداری با اشعه ایکس از مثانه
خلاصه مطلب
همان طور که شرح داده شد بی اختیاری ادرار در پی بیماری های مختلفی در زنان و مردان بروز می کند و دلیل آن می تواند ناشی از آسیب های مغزی یا آسیب های وارده بر عضلات و ماهیچه های کف لگن باشد، آن چه برخلاف تصور عموم لازم به ذکر است لزوم جدی گرفتن این عارضه است حتما در شهر محل سکونت خود به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید و پس از تشخیص علت آن تحت درمان صحیح واقع شوید. شما همراهان عزیز می توانید سوالات خود را در بخش دیدگاه درج نمایید. دکتر نصرت نقاب – متخصص زنان، زایمان و نازایی در اهواز پاسخگوی سوالات شما هستند.
چگونه می توان بی اختیاری را در منزل مدیریت کرد؟
بی اختیاری می تواند ناراحت کننده و مختل کننده زندگی باشد. این می تواند باعث مشکلات خواب نیز شود، بیمار را خجالت زده یا عصبانی کند، یا از طرق دیگر بر زندگی روزمره تأثیر بگذارد. علاوه بر همکاری با پزشک برای یافتن بهترین درمان، کارهایی وجود دارد که می توان در منزل انجام داد تا بی اختیاری را بهتر یا راحت تر درمان شود. از جمله این امور:
- مقدار نوشیدنی خود را به خصوص قهوه و الکل محدود کنید. از غذاهایی که می توانند مثانه را تحریک کنند، از جمله لبنیات، مرکبات، شکر، شکلات، نوشابه، چای و سرکه خودداری کنید.
- درست قبل از خواب و هرگونه فعالیت شدید به دستشویی بروید.
- یک پد جاذب داخل لباس زیر یا لباس زیر یکبار مصرف خود بپوشید.
- وزن ایده آل را حفظ کنید. اضافه وزن می تواند به مثانه و ماهیچه هایی که از آن حمایت می کنند فشار وارد کند.
- هر روز به طور منظم به دستشویی بروید. زیاد منتظر نمانید یا رفتن را به تعویق نیندازید.
- سیگار کشیدن را ترک کنید. نیکوتین می تواند مثانه را تحریک کند. همچنین می تواند باعث سرفه و نشت ادرار شود.
- تمرینات کگل را انجام دهید. از پزشک خود در مورد انجام تمرینات کگل در منزل سوال کنید. آنها می توانند مثانه شما را قوی تر کنند. برای انجام تمرینات کگل، ابتدا ماهیچه هایی را که برای توقف جریان ادرار استفاده می کنید، سفت کنید. سپس، آن عضلات را شل کنید. تمرین را چندین بار تکرار کنید. در طول این تمرین، عضلات شکم، باسن و ران خود را شل کنید.
