تاثیر تخمک گذاری در ناباروری
امروزه ۳۰ تا ۴۰ درصد از موارد ناباروری به دلیل اختلالات اوولاسیون رخ می دهند و اختلال عملکرد قاعدگی در ۲۰ – ۱۸ درصد از کل جمعیت وجود دارد . وجود تاریخچه ای از اولیگومنوره ، آمنوره ، پلی منوره ، یا خونریزی رحمی عملکردی می تواند نشانه ای از اختلالات اوولاسیون باشد . حتی قاعدگی های منظم ماهانه هم ممکن است با عدم تخمک گذاری همراه باشد . اگر چه سیکل های قاعدگی در زنان دارای قاعدگی های منظم ماهانه هر ۴ هفته با علائم قبل از قاعدگی نظیر تورم پستان ها و دیس منوره توام با اوولاسیون همراه می باشد .
تخمکگذاری یک فرآیند حیاتی در سیستم تولیدمثل زنان است که به آزادسازی تخمک بالغ از تخمدانها اطلاق میشود. این فرآیند برای بارداری ضروری است، زیرا تخمک آزاد شده باید توسط اسپرم لقاح یابد تا یک جنین تشکیل شود. هر گونه اختلال در تخمکگذاری میتواند به ناباروری منجر شود. در این مقاله، به بررسی چگونگی تأثیر تخمکگذاری بر ناباروری میپردازیم و عواملی که میتوانند این فرآیند را مختل کنند را مرور میکنیم.
طول سیکل قاعدگی
طول سیکل قاعدگی طبیعی ۳۵ – ۲۱ روز است و متوسط آن ۲۹ – ۲۷ روز است. تغییرات طول قاعدگی عموما مربوط به فاز فولیکولار بین ۱۹ – ۷ روز متفاوت است و فاز لوتئال اغلب ۱۴ روز ثابت است . حتی زنان دارای قاعدگی منظم هم ممکن است دچار عدم تخمک گذاری باشند. یک فاصله ۶ روز در سیکل قاعدگی با پایان در روز تخمک گذاری است. اسپرم ۶ روز در موکوس سرویکال استروژنیزه زنده می ماند. گر چه تخمک فقط برای یک روز قابلیت باروری دارد . نزدیکی روزانه در روزهای ۱۷ – ۱۰ سیکل احتمالا منجر به باردای می شود. البته برخی زنان هم درخارج از این محدوده باردار می شوند . هفته ای ۳ – ۲ بار نزدیکی زمان بندی شده به زنان توصیه می شود. مدت پرهیز جنسی قبل از پنجره باروری مشخص نیست.
برای آشنایی بیشتر می توانید مقالات درمان تنبلی تخمدان در اهواز و درمان ناباروری در اهواز را مطالعه نمایید.
روش های اثبات تخمک گذاری
روش های اثبات تخمک گذاری عبارتند از :
- مانیتورینگ هورمون لوتئیزان
- درجه حرارات بازال بدن
- اندازه گیری غلظت پروژسترون سرم در میانه فاز لوتئال
- مانیتورینگ با سونوگرافی
در ادامه به توضیح برخی از این موارد پرداخته می شود .
درجه حرارت بازال بدن
این روش ، ارزانترین راه برای اثبات اوولاسیون است. در این روش ، زن هر روز صبح قبل از برخواستن از خواب درجه حرارت بدن خود را با یک ترومومتر از راه دهان یا مقعد ثبت می کند . عواملی که با نتایج تست تداخل ایجاد می کنند عبارتند از خوردن یا آشامیدن، سیگار کشیدن، شروع فعالیت و الگوی نامنظم خواب. اساس تست مثبت درجه حرارت بر تروموژنیک بودن پروژسترون استوار است. بعد از اوولاسیون ترشح پروژسترون توسط جسم زرد سبب افزایش درجه حرارات بدن می شود.
موکوس سرویکس
در طی روزهای پنجره باروری ترشحات سرویکال شفاف و لغزنده اند و در سایر زمان ها خشک و چسبیده اند . حداکثر حجم موکوس سرویکس ۳ -۲ روز قبل از تخمک گذاری است .
مانیتورینگ هورمون LH
۲ ساعت بعد از به حداکثر رسیدن هورمون LH ، این هورمون در ادرار قابل شناسایی است. کیت های تجاری LH در آستانه ۵۰ – ۳۵ میلی یونیت در میلی لیتر LH را شناسایی می کنند . اوولاسیون حداکثر تا ۴۸ ساعت بعد از شروع افزایش LH رخ می دهد. اندازه گیری ۲ بار در روز ایده آل است .
علل ناباروری مرتبط با تخمکگذاری
ناباروری مرتبط با تخمکگذاری میتواند ناشی از اختلالات هورمونی، مشکلات ساختاری در تخمدانها یا سایر عوامل باشد. برخی از علل رایج عبارتند از:
۱٫ سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
PCOS یکی از شایعترین علل ناباروری است که به دلیل اختلال در تخمکگذاری رخ میدهد. این وضعیت با رشد تعداد زیادی کیست کوچک در تخمدانها و افزایش سطح هورمونهای مردانه (آندروژنها) همراه است که میتواند مانع تخمکگذاری منظم شود .
۲٫ اختلالات تیروئید
هر دو وضعیت هیپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید) و هیپوتیروئیدیسم (کمکاری تیروئید) میتوانند تخمکگذاری را مختل کنند. تیروئید نقش حیاتی در تنظیم هورمونهای تولیدمثلی دارد و هر گونه اختلال در عملکرد آن میتواند منجر به مشکلات تخمکگذاری و ناباروری شود .
۳٫ نارسایی اولیه تخمدان
این وضعیت که به عنوان یائسگی زودرس نیز شناخته میشود، زمانی رخ میدهد که تخمدانها قبل از سن ۴۰ سالگی عملکرد طبیعی خود را از دست بدهند. این امر باعث کاهش تولید هورمونهای استروژن و پروژسترون و متوقف شدن تخمکگذاری میشود .
۴٫ هیپرپرولاکتینمی
افزایش سطح پرولاکتین (هورمونی که معمولاً در دوران شیردهی تولید میشود) میتواند تخمکگذاری را سرکوب کند. این وضعیت ممکن است ناشی از تومورهای خوشخیم غده هیپوفیز یا داروهای خاص باشد .
۵٫ اختلالات هیپوتالاموس و هیپوفیز
هیپوتالاموس و هیپوفیز نقش کلیدی در تنظیم چرخه قاعدگی و تخمکگذاری دارند. هر گونه اختلال در این ساختارها، مانند تومورها یا بیماریهای التهابی، میتواند منجر به ناباروری شود .
تشخیص ناباروری ناشی از مشکلات تخمکگذاری
تشخیص ناباروری مرتبط با تخمکگذاری نیاز به ارزیابی دقیق پزشکی دارد. پزشک معمولاً از روشهای زیر استفاده میکند:
- آزمایش خون: برای بررسی سطح هورمونها، از جمله FSH، LH، استروژن، پروژسترون و تیروئید.
- سونوگرافی: برای ارزیابی ساختار تخمدانها و رحم و شناسایی هر گونه کیست یا تومور.
- بررسی تاریخچه پزشکی: برای شناسایی هر گونه علائم یا شرایط که ممکن است بر تخمکگذاری تأثیر بگذارد.
روشهای درمان ناباروری ناشی از مشکلات تخمکگذاری
درمان ناباروری ناشی از مشکلات تخمکگذاری بسته به علت و شدت مشکل میتواند شامل موارد زیر باشد:
- داروهای تحریککننده تخمکگذاری: مانند کلومیفن سیترات یا گنادوتروپینها که به تحریک تخمکگذاری کمک میکنند.
- درمانهای هورمونی: برای تنظیم سطح هورمونها در صورت وجود اختلالات هورمونی مانند PCOS یا اختلالات تیروئید.
- جراحی: در صورت وجود مشکلات ساختاری مانند پولیپها یا تومورها.
- تغییرات سبک زندگی: مانند کاهش وزن، ورزش منظم و مدیریت استرس که میتواند به بهبود تخمکگذاری کمک کند.
نتیجهگیری
تخمکگذاری یک فرآیند اساسی در باروری زنان است و هر گونه اختلال در این فرآیند میتواند به ناباروری منجر شود. با تشخیص دقیق و درمان مناسب، بسیاری از مشکلات تخمکگذاری قابل مدیریت و درمان هستند. اگر شما یا همسرتان با مشکلات ناباروری مواجه هستید، مشاوره با متخصص زنان و ناباروری میتواند به شما در یافتن راهحل مناسب کمک کند.
