از علل تا درمان آندومتریوز

اندومتریوز (Endometriosis) اختلالی است که در آن آندومتر، بافتی که داخل رحم را می پوشاند، در خارج از رحم جایی که به آن تعلق ندارد رشد می کند. اندومتریوز اغلب در ناحیه تخمدان ها، روده یا بافت پوشاننده ناحیه لگن رشد می کند. در موارد نادر، بافت آندومتر ممکن است فراتر از ناحیه لگن رشد کند. بافت آندومتر جابجا شده به عملکرد طبیعی خود در داخل رحم ادامه می دهد. با هر سیکل قاعدگی غلیظ می شود، تجزیه می شود و خونریزی می کند. بدون هیچ راهی برای خروج از بدن، این بافت جابجا شده به دام می افتد. با گذشت زمان، بافت اطراف ممکن است تحریک شود، بافت اسکار و چسبندگی ایجاد شود. در طول دوره ماهانه دیواره داخلی رحم ریزش می کند. اما در زنان مبتلا به اندومتریوز، آندومتر در خارج از رحم، روی سطح مثانه و روده و در اطراف اندام های لگن شروع به رشد می کند. در نتیجه، زنان مبتلا به اندومتریوز علائمی را تجربه می‌کنند که می‌ تواند از شدت درد تا درد ناتوان‌ کننده متغیر باشد.

علائم رایج آندومتریوز

• درد دائمی مبهم تا شدید لگن ناشی از التهاب
• گرفتگی
• مشکلات گوارشی، مانند اسهال یا حالت تهوع
• قاعدگی های سنگین
• درد هنگام رابطه جنسی
• ادرار دردناک
• ناباروری یا مشکل باردار شدن

آندومتریوز چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک می تواند با گوش دادن به شرح حال علائم بیمار و انجام یک معاینه فیزیکی، تشخیص اولیه را بدهد. اما برای اطمینان ۱۰۰ درصدی، باید جراحی کم تهاجمی را انجام داد و از ضایعات آندومتر یا بافت هایی که توسط بیماری آسیب دیده اند بیوپسی انجام دهد.

علت آندومتریوز ناشناخته است، اما ما می دانیم که ژنتیک می تواند نقش مهمی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر مادر، خواهر یا عمه زنی مبتلا به اندومتریوز باشد، فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن است. برخی از مطالعات همچنین ادعا می کنند که عوامل محیطی مانند آلاینده های موجود در جو نیز بر ایجاد آندومتریوز تأثیر می گذارد. با این حال، هنوز نتایج قطعی مشخص نیست. متخصص زنان می تواند با گوش دادن به شرح حال علائم بیمار و انجام یک معاینه فیزیکی، تشخیص اولیه را بدهد. اما برای اطمینان ۱۰۰ درصدی، باید جراحی کم تهاجمی را انجام داد و از ضایعات آندومتر یا بافت هایی که توسط بیماری آسیب دیده اند بیوپسی انجام دهد.

علت آندومتریوز

علت آندومتریوز ناشناخته است، اما ما می دانیم که ژنتیک می تواند نقش مهمی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر مادر، خواهر یا عمه زنی مبتلا به اندومتریوز باشد، فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن است. برخی از مطالعات همچنین ادعا می کنند که عوامل محیطی مانند آلاینده های موجود در جو نیز بر ایجاد آندومتریوز تأثیر می گذارد. با این حال، هنوز نتایج قطعی مشخص نیست .

درمان جراحی

درمان آندومتریوز امروزه بسیار پیشرفت کرده است و می توان با روش های مختلف آن را درمان کرد. درمان براساس شرایط خاص هر فرد انجام می شود و مشکل بالینی ایجاد شده (تاثیر بیماری و اثر درمان بر کیفیت زندگی بیمار ) باید در نظر گرفته شود. Who جراحی به دلیل آندومتریوز را جراحی باروری می داند. در نظر گرفتن کم تهاجمی ترین و کم هزینه ترین درمان توصیه می شود. درمان بیماران علامت دار شامل استفاده از ضد درد – هورمون ها – جراحی – تکنیک های کمک باروری است. پیشرفت ضایعه پس از درمان قابل پیشگویی نیست. آندومتریوز یک بیماری مزمن با میزان عود بالا پس از درمان طبی یا هورمونی است. حضور بیمار در تمامی مراحل تصمیم گیری ضروری است. در صورت عدم پیشرفت درمان انجام لاپاراسکوپی و لاپاراتومی در یک مرکز پیشرفته الزامی است. پایدار ماندن درد علی رغم درمان در برخی موارد اجتناب ناپذیر است. در این موارد باید انجام مشاوره و ارجاع به کلینیک درد مد نظر قرار گیرد.

باید تشخیص و از بین بردن آندومتریوز همزمان حین جراحی انجام گیرد. با توجه به لزوم حفظ عملکرد تولید مثل هدف از جراحی برداشتن ضایعات قابل رویت چسبندگی ها و برقراری آناتومی طبیعی ژنیتال است . از لاپاراسکوپی می توان در بیشتر زنان استفاده کرد – لاپاراسکوپی باعث کاهش هزینه ها – موربیدیته و احتمال عود چسبندگی ها پس از عمل می شود .

بهبودی پس از جراحی اندومتریوز چگونه است؟

بیماران معمولاً ظرف شش ماه پس از جراحی، کاهش قابل توجهی از علائم را احساس می کنند. در طی شش تا هشت هفته اول، بیماران ممکن است در اثر این عمل درد داشته باشند. سپس، درد آندومتریوز شروع به کاهش می کند. شدت درد در دوران نقاهت از بیمار به بیمار دیگر متفاوت است.

چه پیشرفت هایی در درمان آندومتریوز حاصل شده است؟

در حال حاضر چند حوزه تحقیقاتی در مورد آندومتریوز وجود دارد. یکی از آنها توسعه نشانگرهای بیولوژیکی برای این بیماری است که به پزشکان امکان می دهد بدون انجام جراحی آن را تشخیص دهند. نشانگرها با کشیدن خون بیماران یا انجام آزمایش بزاق ساخته می شوند. آزمایش ‌ها به آزمایشگاه می ‌روند و مشخص می‌کنند که آیا شانس خوبی برای ابتلا به این بیماری وجود دارد یا خیر. این روش هنوز در مرحله تحقیق است، اما نتایج تا کنون امیدوار کننده است. تحقیقات دیگر شامل توسعه ابزارهای پیشرفته برای جراحی است. این روش شامل جراحی لاپاراسکوپی می باشد.

لاپاراتومی منحصرا در بیمارانی انجام می شود که :

• در مراحل پیشرفته بیماری هستند
• امکان لاپاراسکوپی درآن ها وجود ندارد
• نیازی به حفظ باروری ندارند

پیشگیری از آندومتریوز

هیچ راهکار منحصر به فرد و موفقی در پیشگیری از آندومتروز دیده نشده است. در زنانی که در سنین پایین در ورزش های هوازی شرکت داشته اند آندومتریوز کمتر دیده می شود اما بررسی جمعیتی در مورد اثر محافظتی ورزش صورت نگرفته است. مشخص نیست که مصرف کنتراسپتیوهیا خوراکی سبب محافظات در برابر آندومتریوز شود